Duurzaam prestatiemodel (DPM) - Regionale samenwerking en solidariteit

Heeft uw corporatie al een verzoek om hulp van andere corporaties uit de regio ontvangen? Of loopt uw corporatie binnenkort zelf tegen haar financiële grenzen aan? Wat kunt en wilt u doen wanneer u genoodzaakt bent een beroep te doen op solidariteit bij een collega-corporatie?

Dinsdag 1 oktober heeft het Ledencongres van Aedes ingestemd met het Duurzaam prestatiemodel (DPM) en op 21 november besluit het Aedes congres over Solidariteit. Het DPM en Solidariteit staan woensdag 20 november op de agenda van de ALV van de VTW.

Wat moet u hier als toezichthouder precies over weten en hoe bereid u zich hier het best op voor? Bespreek de dilemma's en vraagstukken over het DPM en Solidariteit oproepen nu alvast binnen uw eigen RvC.

DPM voor herijking NPA en continuïteit

De herijking van de NPA is onlangs gestart. In samenwerking met Aw, WSW en ministerie van VRO heeft Aedes het DPM voor de toekomst uitgewerkt. De link naar het rapport vindt u onderaan dit artikel. Het DPM is een financieel kader om de investeringsruimte van de sector in kaart te brengen. Zowel om de huidige volkshuisvestelijke opgave te kunnen financieren, als de continuïteit op de lange termijn te waarborgen. Het DPM verschaft inzicht in de financiële haalbaarheid van de NPA op landelijk en regionaal niveau. Wat is realistisch en redelijk? Het DPM wordt betrokken bij het maken van nieuwe NPA. Het biedt ook een handvat en hulpmiddel om lokaal en regionaal het gesprek te voeren over de samenwerking aan de opgaven en solidariteit.

Verantwoordelijk voor de gezamenlijke opgave

Woningcorporaties dragen gezamenlijk de zorg en verantwoordelijkheid voor het realiseren van de opgaven die zijn afgesproken in de NPA en de Regiodeals. Dat betekent dat ze hun investeringscapaciteit optimaal dienen in te zetten, zo nodig ook voor opgaven die buiten hun eigen gemeente of werkgebied liggen. Sinds november 2022 is het solidariteitsprincipe in de Governancecode Woningcorporaties opgenomen. Sindsdien zijn woningcorporaties zelf verantwoordelijk om over de grenzen van hun eigen gemeente of werkgebied heen te kijken. De link naar de herziene versie (2022) van de Governancecode Woningcorporaties 2020 vindt u onderaan dit artikel.

Solidariteit niet langer vrijblijvend

Een hulpvraag aan een collega-corporatie kan als katalysator werken bij het bespreekbaar maken van verdergaand opgavegericht samenwerken. Onderlinge samenwerking en solidariteit is geen vrijblijvendheid meer. Daarom is het belangrijk dat commissarissen in de regio elkaar kennen en samen voor zorgen dat het onderwerp op de agenda staat. Wat betekent regionale samenwerking en solidariteit voor u, voor uw RvC, en voor het interne toezicht binnen woningcorporaties in Nederland? De rode draad van de dialoog in de boardroom: Hoe kunnen we gerichter samenwerken om de regionale volkshuisvestelijke opgave met elkaar te realiseren?

Versnelling realisatie: Samenwerking, innovatie en creativiteit essentieel

Het oplopend woningtekort en de verduurzaming van de woningvoorraad vragen om versnelling bij de realisatie van de gezamenlijke volkshuisvestelijke opgave.

Wordt de opgave tot 2030 voor uw corporatie - met versnelling - grotendeels haalbaar? Of loopt uw corporatie daarvoor al tegen de financiële grenzen aan?

De uitvoering van de NPA roept de vraag op hoe de corporatiesector ook op de lange termijn haar volkshuisvestelijke opgave kan blijven uitvoeren en financiële continuïteit kan waarborgen. Heeft uw RvC zicht op de financiële continuïteit van de corporatie en haar positie ten opzichte van collega-corporaties?

Karin de Graaf, lid bestuur VTW, voorzitter van de VTW-werkgroep Nationale Prestatieafspraken, en commissaris bij Ymere en Trivire: "Samenwerking, innovatie en creativiteit zijn van essentieel belang. Van toezichthouders vraagt het meer dan ooit een flinke dosis lef en moed."

Samenwerking op lokaal en regionaal niveau

Enerzijds verschillen de opgaven per gemeente en regio. Anderzijds staat de ene corporatie er financieel beter voor dan de andere. Samenwerken in het licht van solidariteit kan op vele manieren, zoals het samen verdelen en oppakken van nieuwbouwprojecten, het overnemen of uitruilen van bezit, collegiale financiering, het opzetten van gezamenlijke bouwstromen, gezamenlijke inkoop organiseren tot aan fusies. Het uitgangspunt daarbij is elkaar vanuit specifieke expertise en focus te versterken.

Inspirerende praktijkvoorbeelden van corporaties die lokaal en regionaal elkaar helpen en intensief samenwerken aan de opgave zijn gebundeld in de 'Handreiking bij regionale samenwerking tussen woningcorporaties'. Ook dit document is via een link beschikbaar onderaan dit artikel. 

Vragen en dilemma’s in de boardroom

De praktijk blijkt vaak weerbarstig. Natuurlijk heeft iedere woningcorporatie haar eigen karakter en ambitie, en voeren zij, in het kader van hun maatschappelijke opgave, doelmatig beleid. Kunnen corporaties, in dienst van het grotere belang, hun eigen beleid op de plank zetten? Tot waar gaat de volkshuisvestelijke verantwoordelijkheid van een corporatie en van een RvC? Is uw RvC bereid om hulp te bieden of indien nodig hulp te vragen? Bent u als toezichthouder voldoende voorbereid op een hulpvraag? En zijn er voldoende criteria bepaald om de zorgvuldige afweging te maken al dan geen hulp te bieden? Hoe ervaart uw RvC de spanning tussen de verantwoordelijkheid naar haar eigen organisatie en huurders ten opzichte van de huurders van andere corporaties in de gemeente en regio? 

Kennen we in de gemeente en regio elkaars reële opgave en mogelijkheden? Zijn corporaties bereid hun investerings- en meerjarenbegrotingen nauwer op elkaar af te stemmen? Zodat we met elkaar lokaal en regionaal het gesprek kunnen  voeren over de samenwerking aan de opgaven en solidariteit.

Hoe kunnen de eigen verbeteringen of (on)mogelijkheden andere corporaties of RvC’s inspireren? En hoe kunnen RvC’s van potentiële hulp biedende corporaties bijdragen aan het gesprek over de optimale inzet van beschikbare investeringsruimte voor regionale opgaven?

Toezichthouders zullen veel van bovenstaande dilemma’s en vragen moeten wegen en beantwoorden. De komende 3 jaar organiseert de VTW regiobijeenkomsten om met commissarissen (en bestuurders) in gesprek te gaan over de onderlinge samenwerking. Deze dilemma’s staan dan op de agenda. VTW zal ook samen met Aedes landelijk solidariteitstafels organiseren.

Solidariteit in handen van de sector

Solidariteit begint in de regio en kan daar ook grotendeels worden opgelost. Als corporaties in de gemeente of regio de hulp vragende corporatie niet kunnen steunen of zelfs een regio haar opgave niet aankan, dan komt de stap naar landelijke solidariteit in beeld.

Als sector kunnen we samen tot een oplossing voor solidariteit komen, en daarmee voorkomen dat het Rijk de regie neemt.

De procesuitwerking van een aanvraag op sectorniveau wordt voorgelegd aan leden. Aedes heeft, in samenwerking met de VTW het proces en de kaders voor solidariteit tussen woningcorporaties in Nederland uitgewerkt.

De leden van VTW en Aedes besluiten respectievelijk 20 en 21 november tijdens hun ALV en Ledencongres over landelijke solidariteit en de instelling van een sectorcommissie bij een aanvraag.

Bijlagen / documenten:

Rapport Duurzaam Prestatiemodel 2024

Governancecode Woningcorporaties 2020 (herziene versie 2022)

Handreiking bij regionale samenwerking tussen woningcorporaties