Er liggen veel duurzaamheidsopgaven voor corporaties, de energietransitie maar ook klimaatadaptatie en circulair bouwen. De urgentie is groot maar corporaties kunnen niet alles tegelijk. Hoe maak je daarin als bestuur je afwegingen en keuzes? En hoe bevraag je als raad van commissarissen de bestuurder daarop? De VTW-werkgroep Duurzaamheid kijkt vooruit naar een paper die ze dit jaar over dit onderwerp presenteren.
De gevolgen van de klimaatverandering zijn niet te negeren: perioden van grote droogte en van heftige regenbuien wisselen elkaar steeds vaker af. De overlast is groot voor bewoners – met hittestress in de wijk en ondergelopen huizen. Dat grondstoffen op dreigen te raken, is minder zichtbaar, maar ook een urgent thema. ‘Corporaties hebben een zorgplicht naar de toekomst. Toezichthouders hebben hierin een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid’, vindt Bert Krikke, voorzitter van de VTW-werkgroep Duurzaamheid.
De VTW heeft duurzaamheid al langer hoog op de agenda staan. Voor een duurzame toekomst is meer nodig dan alleen woningen gasloos maken. De VTW-werkgroep publiceert dit voorjaar een paper waarin 3 thema’s in samenhang aan bod komen: de energietransitie, klimaatadaptatie en circulair bouwen. Doel is om toezichthouders te helpen de bestuurder hierover de goede vragen te stellen.
De urgentie is hoog, maar de financiële middelen van corporaties reiken niet ver genoeg. Dat is volgens Krikke een groot dilemma in de bestuurskamer. ‘We weten allemaal dat we moeten bouwen, bouwen, bouwen. Dat de huur voor onze huurders betaalbaar moet zijn. En we hebben die forse opgave in duurzaamheid. Ik begrijp dat niet alles kan. Maar dat ontslaat ons niet van de plicht om aan de toekomstige generaties te denken. Stel de goede vragen als toezichthouder: staat het bestuur op scherp, doen we wat we kunnen voor onze (toekomstige) huurders?’
Volgens Krikke heeft verduurzaming – van isolatie tot van het aardgas af – direct impact op de energielasten van de huurder. Toch zijn de andere thema’s ook relevant voor de (toekomstige) huurder. ‘Hoe kunnen we onze huurder zo goed mogelijk helpen om lagere energielasten te krijgen? Maar een leefbare wijk, met groen om hittestress tegen te gaan en maatregelen om overtollig water op te vangen, dat is ook goed voor huurders. En met circulair bouwen kunnen we voorkomen dat grondstoffen minder snel opraken. Dat raakt iedereen op onze aarde. Op al die thema’s moeten toezichthouders de bestuurder scherp bevragen.’
Of het nu om de energietransitie, klimaatadaptatie (tegen hittestress en wateroverlast) of circulair bouwen gaat, corporaties kunnen dat niet alleen. Samenwerken met andere corporaties en externe partners – van netbeheerders tot bedrijven in de circulaire bouw – is meer dan ooit noodzakelijk.
Dat maakt het voor het intern toezicht nog complexer, merkt Krikke. ‘Hoe maak je een strategische planning voor de langere termijn, samen met partners? Hoe stel je je op als opdrachtgever? En hoe houd je toezicht op netwerken? Deze thema’s moet je als toezichthouder goed in beeld hebben, wil je de goede vragen kunnen stellen.’
‘We moeten ons inzetten voor een leefbare aarde. Maar wat als er nú mensen onder de brug slapen?’
Moniek Derks is vicevoorzitter van de raad van commissarissen van Woningstichting Heteren en heeft duurzaamheid in haar portefeuille. Zij bevestigt dat dit lastige dilemma’s zijn in de bestuurskamer: ‘Hoe weeg je het één, meer woningen, ten opzichte van een ander thema, duurzaamheid? En hoe houd je het betaalbaar voor de huurder? Je vergelijkt in feite appels en peren. Je kunt niet 100% kiezen voor het één, en het andere niet doen. Een leefbare aarde, daar moeten we ons voor inzetten. Maar wat als er nú mensen onder de brug moeten slapen?’
Volgens Derks is het in ieder geval belangrijk dat elke corporatie doet wat die kan. ‘We zijn er niet om geld te verdienen. Als RvC vragen we de bestuurder om zoveel mogelijk de ruimte op te zoeken. Doen we wel genoeg? Onze corporatie is financieel gezond, dus dan kan dat.’
In het dagelijks leven is Derks manager vastgoed bij studentenhuisvester SSH& en verantwoordelijk voor duurzaamheid. In de praktijk loopt ze evengoed tegen dilemma’s aan. Zo stelde de gemeente circulariteit als 1 van de gunningscriteria voor een nieuwbouwproject. ‘Dat is een goed initiatief, maar ook een zoektocht. Want we willen ook de kwaliteit en de kosten bewaken. Zijn tweedehands toiletpotten goed genoeg? Wat vindt de huurder hiervan? Waar leveren we in? En hoe werk je samen met de marktpartijen, die ook nog zoekende zijn?’
Derks vindt het – net als de VTW-werkgroep – belangrijk om een brede visie op duurzaamheid te ontwikkelen, zowel bij de studentenhuisvester als Woningstichting Heteren. ‘Alle aspecten van duurzaamheid moeten in die visie staan. Anders voer je er ook geen goed gesprek over.’
Volgens Krikke spelen de dilemma’s over duurzaamheid in elke bestuurskamer. Met de paper wil de VTW-werkgroep die bespreekbaar maken. Hij benadrukt dat het niet gaat om of/of. Maar om én/én. ‘Kijk naar de recente overstromingen in ons land. Of je nu wilt of niet, we kunnen het niet langer op zijn beloop laten. Corporaties doen al veel in de energietransitie, maar we moeten en kunnen breder kijken. Toezichthouders kunnen die druk best opvoeren.’
Binnenkort kunnen toezichthouders en bestuurders zich inschrijven voor de bijeenkomst en de workshops.
Auteur: Lisette Vos
Bron: Aedes Magazine