Via ons politiek weekoverzicht houden we u op de hoogte van het relevante politieke nieuws voor onze sector. Met deze week onder andere:
Tijdens het Kamerdebat over de meerjarige infrastructurele projecten (MIRT) hebben diverse partijen aandacht gevraagd voor het opnieuw prioriteren van een aantal grote infraprojecten die op pauze zijn gezet of het met minder geld moeten doen. Twee belangrijke zijn aan elkaar gekoppeld, namelijk het doortrekken van Noord-Zuidlijn naar Schiphol en de Lelylijn van Amsterdam naar Groningen. Mede in het licht van de woningbouwopgave vinden veel partijen in de Kamer dat deze projecten niet kunnen wachten. Het kabinet heeft echter vorig jaar, mede vanwege de stikstofcrisis, de focus verlegd naar het aanpakken van achterstallig onderhoud. Nieuwe besluitvorming is volgens minister Harbers en staatssecretaris Heijnen aan een nieuw kabinet.
Andere projecten die ter sprake kwamen waren knooppunt Hoevelaken en de ontwikkeling van Rijnenburg. Harbers was tijdens het debat stellig dat Hoevelaken niet alsnog prioriteit gaat krijgen, mede omdat dit project door de stikstofcrisis al enorme vertraging heeft opgelopen. Het pauzeren van dit project heeft onder andere gevolgen voor de woningbouw in Amersfoort. "Het niet herprioriteren van Hoevelaken zal tot gevolg hebben dat meerdere instandhoudingsopgaven, lopende realisatieprojecten, politiek prioritaire projecten voor de verkeersveiligheid of ontsluiting van woningbouw gepauzeerd dienen te worden, terwijl Hoevelaken ook bij het beschikbaar hebben van voldoende budget naar verwachting nog steeds veel vertraging zal oplopen vanwege de grote stikstofopgave", aldus Harbers.
Volgens de minister is er, ondanks het schrappen van de verbetering van de verbinding A1-A30 nog altijd voldoende animo voor woningbouw in Food Valley. Hij wijst in dat kader onder andere op de subsidie voor bovenplanse infrastructuur.
VVD-Kamerlid Veltman vroeg de staatssecretaris of het geld voor de Merwedelijn, voor de ontsluiting van Rijnenburg, niet beter elders besteed kan worden nu het aantal te realiseren woningen tegenvalt. Zij vroeg of er niet een minimumeis moet worden gesteld aan het aantal woningen dat gerealiseerd moet worden bij dergelijke grootschalige MIRT-projecten. Volgens Heijnen is dat al snel een kip-ei-discussie.
"Zowel de minister als ik hebben, toen we 7,5 miljard kregen voor de ontsluiting van nieuwe woningbouwwijken, gezegd: we moeten meteen kijken hoe we dat doen op een manier waarop het de woningen echt goed bereikbaar maakt. Dus toen Hugo de Jonge de opdracht kreeg om al die woningen te bouwen, hebben wij meteen gezegd: laten we dat meteen samen oppakken. Dat proberen we ook in het MIRT te doen. Bij alles wat we doen, kijken we dus steeds naar mobiliteit, bereikbaarheid, in combinatie met het aantal woningen dat gerealiseerd wordt", aldus Heijnen.
Ingediende moties, inclusief oordeel kabinet:
Dinsdag zal over de moties worden gestemd.
In een Kamerbrief licht minister De Jonge toe waarom verevening van grondexploitaties door het Rijk niet mogelijk is. De VVD had hem hier eerder naar gevraagd met het idee dat de positieve resultaten bij een bepaalde exploitatie zouden kunnen compenseren waar er elders een negatief resultaat wordt geboekt. Volgens de minister is verevening zoals bij gemeenten gebeurt op Rijksniveau echter niet mogelijk. Binnenkort informeert hij de Kamer over de voortgang van de plannen om gemeenten meer mogelijkheden te bieden voor actief grondbeleid.
Kamerbrief: Verevening van grondexploitaties door het Rijk
In De Telegraaf viel afgelopen week te lezen dat (institutionele) beleggers hun ogen richten op de uitpondgolf. Door alle huurmaatregelen zetten verhuurders steeds vaker hun huis te koop nadat huurders vertrekken. Beleggers kopen die huizen op om ze daarna met winst weer te verkopen. Meer dan de helft van de verkochte huurwoningen zouden inmiddels naar beleggers gaan.
Telegraaf: Beleggers azen op huurwoningen: mooie winst bij verkoop op Funda
Uit nieuwe cijfers van CBRE blijkt dat de investeringen in nieuwbouwwoningen fors zijn gekelderd afgelopen jaar. In totaal werd er 1,1 miljard minder geïnvesteerd, een daling van bijna 60 procent. Volgens CBRE kan de markt echter aantrekken doordat de rente stabiliseert, maar de overheid moet dan wel meewerken. "Gemeenten zijn nog vaak star als het gaat om woningbouweisen en grondprijzen. Om de bouw weer op gang te krijgen, zou een soepelere houding aanzienlijk helpen. Denk aan minder strenge programmeringseisen rondom onderwerpen als sociale huur en huur- versus koopaandeel. Residuele grondprijzen versneld actualiseren, zoals de gemeente Amsterdam bijvoorbeeld, zou ook meer projecten over de streep kunnen trekken", zo valt te lezen.
De bouw van flexwoningen blijft achter bij de ambities, zo bleek uit navraag gedaan door Trouw. De ambitie om eind 2024 37.500 flexwoningen te realiseren gaat niet gehaald worden, zo erkent het ministerie. Tot het derde kwartaal staat de teller slechts op 7.440. Ook de inspanningen van de minister om zelf via het Rijksvastgoedbedrijf de productie een boost te geven heeft nog niet veel opgeleverd. Van de tweeduizend opgekochte flexwoningen zouden er momenteel slechts 84 worden bewoond. Uit een evaluatie blijkt dat omwonenden vaak bezwaar maken waardoor procedures lang duren.
Ook in het AD was aandacht voor de weerbarstigheid van de opgave. Volgens een woordvoerder van het ministerie is een cultuuromslag nodig. "Een korte realisatietijd vraagt echt om een strakke planning en heel goede samenwerking. [..] Partijen moeten samen parallel schakelen om dat te realiseren. Dat is men niet gewend en dat is een cultuuromslag. Waar, als dat goed gaat, de rest van de woningbouw van kan leren", aldus de woordvoerder. Volgens VNG moet ook niet te makkelijk over de bezwaren van omwonenden worden gestapt, omdat dit raakt aan het vertrouwen dat burgers hebben in de overheid.
Tijdens het commissiedebat over netcongestie werd afgelopen week breed de wens uitgesproken om prioriteit te geven aan huishoudens. Toch nuanceerde minister Jetten dat ook andere uitdagingen prioriteit hebben en druk leggen op het net. Veel partijen deden een beroep op de minister om te kijken naar prijsprikkels, zodat huishoudens en bedrijven die een zwaarder beroep doen op het net ook meer betalen. Tegelijkertijd moet op een slimme manier verbruiken worden beloond, klonk het in de Kamer. Een boodschap waar Jetten zich in kon vinden.
"Juist positieve prijsprikkels zijn de komende tijd de crux om verbruik te verplaatsen van het piekmoment naar andere momenten op de dag waarop het net gewoon nog volop ruimte heeft. Als we dat voor elkaar krijgen, is er ook minder noodzaak om bepaalde uitbreidingen van het net te doen", aldus de minister. Wel werd duidelijk dat dit een complexe operatie zal worden, omdat verduurzaming via elektrificatie niet mag worden ontmoedigd. Jetten zegde toe voor de zomer met een brief te komen welke mogelijkheden er zijn voor aanpassing van de tariefstructuur.
Jetten sprak met klem tegen dat de overheid of netbeheerders op afstand elektrische apparaten zou kunnen uitschakelen. Wel houdt de minister de mogelijkheid open dat in noodsituaties apparaten worden uitgeschakeld om te voorkomen dat de stroom helemaal uitvalt. Verder werden diverse suggesties gedaan voor het slimmer gebruik van laadpalen en zonnepanelen, zodat het net gelijkmatiger wordt belast. Als voorbeeld werd genoemd het niet allemaal tegelijk na een werkdag opladen van de elektrische auto, maar dit gespreid te doen over de nacht.
Eerder in de week presenteerde Jetten zijn actieagenda Netcongestie Laagspanningsnetten. Hij wil hierbij inzetten op 1) het versnellen van het verzwaren en uitbreiden van de laagspan- ningsnetten; 2) het verbeteren van het inzicht in de (toekomstige) belasting van de laagspanningsnetten; en 3) lokale afstemming van elektriciteitsvraag en -aanbod ter voorkoming van piekbelasting.
De Kamercommissie BZK wil van minister De Jonge een geactualiseerde planningsbrief met betrekking tot de zaken binnen het domein wonen en ruimtelijke ordening. Dat is afgelopen week besloten tijdens de procedurevergadering. Verder is er een commissiedebat Woningbouwopgave en koopsector ingepland op 21 maart en een commissiedebat Ruimtelijke Ordening op 25 april.
In aanloop naar de begrotingsbehandeling LNV deze week zijn diverse schriftelijke vragen beantwoord, onder andere rond de vraag wat de gevolgen zijn van de stikstofbeperkingen op de woningmarkt. Een overzicht van het aantal woningen dat door de stikstofcrisis niet gebouwd kan worden heeft het kabinet niet.
"Een centraal overzicht van alle lopende (woning)bouwprojecten, of van de voortgang daarvan, is niet beschikbaar. Het is daarom niet mogelijk om een lijst op te stellen die op projectniveau inzicht geeft in de vraag waar er door het vervallen van de bouwvrijstelling, of door andere oorzaken, vertraging optreedt", zo valt te lezen. "In zijn algemeenheid kan wel gezegd worden dat stikstof de woningbouwopgave niet op slot zet, maar wel een vertragend en kostenverhogend effect heeft. Hoewel veel projecten te maken hebben met stikstof, leert de ervaring dat er binnen projecten vaak een oplossing wordt gevonden om ze doorgang te laten vinden, bijvoorbeeld door intern of extern salderen, de inzet van schoon bouw materieel, of door gebruik te maken van stikstofruimte uit het stikstofregistratiesysteem."
De ministerraad heeft afgelopen vrijdag ingestemd met een aanscherping van de milieuprestatie-eisen van gebouwen. Dat valt op te maken uit de besluitenlijst. De aanscherping was in oktober al aangekondigd. "De voorgestelde eisen zijn geen belemmering voor de woningbouwopgave en leiden niet tot een structurele verhoging van de bouwkosten. De partijen in de bouw hebben aangegeven overwegend positief te staan tegenover de voorgestelde eisen. De voorziene inwerkingtreding van de eisen is 1 januari 2025", zo valt te lezen.
Geannoteerde besluitenlijst ministerraad 26 januari 2024
Tijdens de begrotingsbehandeling VWS vroegen diverse partijen aandacht voor de aanpak van dakloosheid. Zo diende GroenLinks/PvdA een motie (55) in die het kabinet verzoekt "te stimuleren dat bij de uitwerking van de transformatieplannen ruime aandacht is voor activiteiten die bijdragen aan de preventie en aanpak van dakloosheid, mits deze voldoen aan de doelen en criteria die zijn gesteld in het beoordelingskader van het IZA". De motie kreeg van staatssecretaris Van Ooijen 'oordeel Kamer' en zal dus vermoedelijk dinsdag worden aangenomen.
De bezuinigingen die het Rijk wil opleggen aan lokale overheden heeft gevolgen voor de woningbouwopgave. Dat zegt de Enschede wethouder Marc Teutelink tegen De Volkskrant. "Die 900 duizend extra woningen in 2030 zijn niet haalbaar als de korting blijft staan", aldus Teutelink.
Volkskrant: Enschedese wethouder over opvangen ‘ravijnjaar’: ‘Het is momenteel heel stil in Den Haag’
Een collectief van VNG, Woonbond, Aedes, Vereniging Eigen Huis en Consumentenbond heeft de Eerste Kamer een zeer kritisch position paper gestuurd over de afbouw van de salderingsregeling. Zo is er volgens de organisaties zonder de salderingsregeling onvoldoende zekerheid over de terugverdientijd. Ook willen zij onder andere meer wettelijke zekerheid over de terugleververgoeding op de lange termijn en alternatief stimuleringsbeleid. Op 6 februari wordt de wet in de Eerste Kamer behandeld. De Tweede Kamer was eerder al zeer kritisch en de kans is reëel dat de afschaffing in de Eerste Kamer geen meerderheid haalt.
Aedes: Brief aan Eerste Kamer over salderingsregeling
Net als minister De Jonge is ook Neprom zeer kritisch op de betaalbaarheidsplannen van de provincie Zuid-Holland. Volgens de ontwikkelaarskoepel zullen woningbouwprojecten op deze manier niet financieel rondgemaakt kunnen worden. "Door toenemende investeringen in energiezuinige woningen, klimaatbestendigheid, biodiversiteit, bereikbaarheid enzovoort zijn de kosten van woningbouwprojecten flink gestegen. Als aan de andere kant de opbrengsten niet voldoende kunnen meestijgen doordat voor steeds grotere aantallen woningen een maximale koop- of huurprijs geldt, loopt het spaak en zal er alleen maar minder gebouwd. We missen hier realiteitszin van de provincie", zo valt te lezen.
Neprom: Reactie op plannen betaalbaarheid Zuid-Holland
In De Volkskrant viel afgelopen week te lezen dat corporaties een zaak hebben gewonnen rondom illegale prijsafspraken tussen liftenproducenten. Als gevolg hiervan betaalden de corporaties teveel en konden er minder woningen worden gerealiseerd.
Volkskrant: Woningcorporaties boeken winst in miljoenenzaak tegen illegaal liftenkartel
In een uitgebreid achtergrondartikel in NRC wordt gesteld dat veel verhuurders door het verbod op tijdelijke huurcontracten de bestaande tijdelijke contracten niet meer verlengen. Huurders komen hierdoor op straat te staan.
NRC: ‘Niemand verlengt nog een aflopend huurcontract’
Corporaties in Amsterdam mogen woningen alleen onder strenge voorwaarden verkopen en alleen in bepaalde wijken. Daarover schreef AD afgelopen week. Als onderdeel van de afspraken moeten de Amsterdamse corporaties wel het aanbod laten groeien van 1.500 naar 2.500 woningen in de komende vier jaar.
In NRC viel een achtergrondverhaal te lezen waaruit duidelijk wordt dat de ambitie om in 2040 volledig van het gas te gaan voor Amsterdam moeilijk haalbaar is. De eerste projecten om woningen af te koppelen lopen vast doordat bewoners meer inspraak willen over alternatieve warmtevoorzieningen. Ook blijkt het in sommige wijken lastig om bewoners te bereiken.
NRC: Bewoners Amsterdam lopen niet warm voor warmtenet. De woningcorporatie: ‘We hebben geen verhaal dat eerlijk en helder is’
In Trouw een reportage van een corporatie in Wijchen die de mogelijkheden benut van woningdelen. Zo werd een ruime eengezinswoning ingezet voor twee huurders.
Trouw: Woningnood dwingt tot woning delen. ‘Ik zat op een gang met elf huisgenoten, dit is een enorme stap vooruit’
Het politiek nieuwsoverzicht maakt VTW in samenwerking met 1848.nl.