Check bij de bestuurder of de klachtenprocedure voor huurders van de corporatie op orde is. Dat is de boodschap van voorzitter Eric Helder van de Commissie Governancecode Woningcorporaties (GWC) aan de leden van de VTW. Daarnaast wijst Helder toezichthouders (en bestuurders) op de nieuwe mogelijkheid om informeel advies aan te vragen bij de commissie die de naleving van de code bewaakt.
Aedes en VTW stemden vorig jaar in met een wijziging van het Reglement van de onafhankelijke Commissie Governancecode Woningcorporaties. Per 1 januari 2023 is de klachtenprocedure voor huurders en woningzoekenden verduidelijkt. Daarnaast kunnen corporaties – in plaats van een formeel toetsingsverzoek – voortaan ook om een informeel advies vragen, of zij wel of niet in strijd met de code handelen.
Volgens het aangepaste reglement stapt een huurder die een klacht wil indienen over het niet naleven van de code eerst naar de onafhankelijke klachtencommissie van de corporatie. Als een klachtencommissie bijvoorbeeld geen gehoor geeft of niet goed communiceert, kan de huurder wel rechtstreeks bij de Commissie GWC terecht. Die klacht moet wel gaan over de vraag of de corporatie de Governancecode wel of niet naleeft, benadrukt Helder. ‘Een klacht over onderhoud bijvoorbeeld nemen wij niet in behandeling.’
De secretaris van de Commissie GWC heeft volgens Helder de functie van poortwachter. Zij checkt of de commissie bevoegd is om een uitspraak te doen over de klacht. Uit het jaarverslag over 2022 blijkt dat 38 huurders een klacht indienden bij de Commissie GWC. De Commissie deed uitspraak over 8 klachten (bestaande uit 21 klachtonderdelen). Op 6 onderdelen waren de klachten gegrond. De corporatie handelde in strijd met de bepalingen 2.5 en 4.4 van de code: geen adequate afhandeling van de klachten en/of geen respectvolle dialoog.
Is de klacht gegrond, dan is de corporatie aan zet. Helder: ‘Je kan onze commissie vergelijken met de Nationale Ombudsman. Onze uitspraken zijn niet bindend. Als een klacht gegrond is, gaan corporaties er mee aan de slag, zo blijkt uit de praktijk. Doen ze dat niet, dan kunnen Aedes en VTW er hun leden op aanspreken.’
De Commissie GWC heeft – naast bewaker van de code – ook een signalerende functie. Zo blijkt uit de ingediende klachten dat niet alle corporaties de eigen klachtenprocedure op orde hebben. Zo staat er bijvoorbeeld geen informatie over die procedure op de website en/of communiceert de klachtencommissie met de klager te veel onder de vlag van de corporatie. Dat staat haaks op de vereiste onafhankelijkheid van de klachtencommissie. Dat is een thema voor de agenda van de RvC, vindt Helder. ‘Toezichthouders zouden de bestuurder moeten bevragen over de klachtenprocedure van de corporatie. Weten huurders die een klacht hebben de weg te vinden? Opereert onze klachtencommissie voldoende onafhankelijk?’
Van de mogelijkheid om een toetsingsverzoek in te dienen (handelt de corporatie wel of niet volgens de code) maken corporaties geen gebruik, zo blijkt uit de jaarverslagen van de Commissie GWC. Om de drempel te verlagen, kunnen corporaties met ingang van dit jaar om informeel advies vragen. Dat geldt ook voor toezichthouders. ‘Een formeel toetsingsverzoek vinden corporaties wellicht een te zwaar middel. We zouden dan als commissie een knoop moeten doorhakken en met een uitspraak moeten komen. Een informeel advies heeft minder gewicht. We zitten niet op extra werk te wachten, maar willen de leden van Aedes en VTW waar nodig ondersteunen in vraagstukken over naleving van de code,’ licht Helder toe.
De Governancecode Woningcorporaties gaat mee met de tijd. Zo is een bepaling over Solidariteit aan de code toegevoegd. Daarnaast stelden VTW en Aedes – naar aanleiding van de uitzending van Nieuwsuur – samen een handreiking op over vastgoedbezit en belangenverstrengeling, een uitwerking van de code op dit specifieke onderdeel. De Commissie GWV heeft meegedacht over de inhoud van de handreiking. Ook maakt Helder als voorzitter van de GWV deel uit van de commissie voor de evaluatie van de Governancecode Woningcorporaties. De evaluatie is net gestart.
Volgens Helder staat in de Governancecode al veel beschreven, bijvoorbeeld dat bestuurders en toezichthouders de schijn van belangenverstrengeling moeten vermijden. Dat geldt dus ook voor vastgoedbezit. De vraag is of en hoe de Governancecode kan worden uitgebreid. Dat is onderwerp van gesprek tijdens de evaluatie. ‘We bewaken als Commissie GWC de naleving van de code. We treden op als een soort scheidsrechter, dan moeten de spelregels helder zijn.’
De VTW is van plan volgend jaar voorzitter Eric Helder uit te nodigen voor een webinar over de taken van de Commissie Governancecode Woningcorporaties (inclusief het reglement) en de aanpassing van de Governancecode. Eric Helder is in het dagelijks leven lid van de Raad van State. Eerder was hij wethouder en locoburgemeester in de gemeente Enschede, en in die hoedanigheid had hij te maken met de rol van woningcorporaties.