1

Inleiding

Voor u ligt de Handreiking opnieuw beoordelen van vastgoedbezit van VTW en Aedes. Deze handreiking heeft als belangrijkste doel om het gesprek te faciliteren dat de raad van commissarissen (RvC) heeft met bestuurders of commissarissen bij het opnieuw beoordelen van (het verhuren van) hun vastgoedbezit.

Aanleiding

Naar aanleiding van het onderzoek van de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur in het voorjaar van 2023 naar woningverhuur door bestuurders en commissarissen kondigden de VTW en Aedes aan te komen met een nadere verduidelijking van de Governancecode over vastgoedbezit en leden verzocht bestaande gevallen opnieuw te melden bij de eigen RvC.
NOS/Nieuwsuur stelt legitieme vragen aan de sector: is het acceptabel dat bestuurders en commissarissen zich met dezelfde activiteiten bezighouden als de corporatie waarvoor zij werken, zeker in de eigen woningmarktregio, en dit niet altijd melden en laten beoordelen door de RvC? Is er sprake van belangenverstrengeling, of op zijn minst de schijn daarvan, omdat bestuurders en commissarissen voorkennis hebben over woningmarktontwikkelingen en beleid? Hoe zit het met het morele kompas in de sector?

Er is gebleken is dat er inderdaad casussen waren in strijd met de Governancecode, dat heeft in sommige gevallen geleid tot het neerleggen van functies en afstand nemen van bezit. We hebben ons handelen kritisch tegen het licht gehouden. Dat zorgde tevens voor scherpe discussies, juist omdat niet alles in regels te vangen is: wanneer kan een bepaalde handeling nog wel, en wanneer moet je dat niet willen om de ‘schijn van’ te vermijden. Omdat we met z’n allen in een sector werken waar kritisch naar wordt gekeken, komt die mogelijke belangenverstrengeling nu eenmaal sneller in beeld. De voorbeeldfunctie die we hebben maakt dat integriteit bij alles wat we doen een rol speelt.

Het goede gesprek voeren

We spraken met elkaar af om de bestaande gevallen (opnieuw) te melden bij de eigen RvC zodat daarover het goede gesprek gevoerd kan worden. Als hulpmiddel bij deze gesprekken hebben (een delegatie van) VTW en Aedes in de zomer van 2023 gewerkt aan deze Handreiking opnieuw beoordelen vastgoedbezit. Bij het opstellen hiervan zijn tevens het NVBW bestuur en de Commissie Governancecode geconsulteerd. De handreiking bestaat uit een aantal uitgangspunten ter verduidelijking van de Governancecode (over verschil bestuurders en commissarissen, over de afstand tot eigen werkgebied, over goed verhuurderschap).

We hebben overduidelijke gevallen die wel en niet toelaatbaar zijn uitgelicht, maar niet alles is in regels te vangen, juist hierover moet het goede gesprek binnen de RvC gevoerd worden. De afweging en beoordeling of het handelen in strijd is met de Governancecode zijn maatwerk en liggen primair bij de RvC. De RvC zal hierbij onder meer moeten afwegen en beoordelen of en hoe het vertrouwen in de corporatie, de sector als geheel en de eigen rol als bestuurder of commissaris geschaad kan worden door het privé en zakelijk handelen van de bestuurder of commissaris.

Evaluatie Governancecode Woningcorporaties

De evaluatie van de Governancecode Woningcorporaties stond gepland voor 2024. Deze evaluatie starten we nu al in het najaar van 2023. De evaluatiecommissie zal uit vertegenwoordigers van de Commissie Governancecode, de VTW, de NVBW, externe deskundigen en Aedes bestaan. De commissie krijgt de opdracht te onderzoeken of de principes van de Governancecode en de onderliggende normen en regels nog goed aansluiten bij de huidige tijd en voldoende duidelijk zijn. Daarbij zullen zij ook de Handreiking opnieuw beoordelen vastgoedbezit meenemen en ons adviseren hoe deze (deels) moet worden opgenomen in de Governancecode. Uiteraard betrekken wij leden van de VTW en Aedes bij de evaluatie.

Levend document

Ook deze handreiking is een ‘levend document’. Integriteit is iets waarover we voortdurend met elkaar in gesprek moeten blijven. Dat geldt voor bestuurders, commissarissen maar ook voor alle corporatiemedewerkers. Zo hebben we in 2022 als VTW en Aedes een Handreiking Integriteit opgesteld om het onderwerp te agenderen en er regelmatig over te praten. De integriteit van onze sector mag immers niet ter discussie staan.

Gesprekken faciliteren

Graag benadrukken we dat deze handreiking bovenal is opgesteld om de gesprekken met de RvC te faciliteren. Hiermee willen wij duidelijkheid geven in antwoord op de vele vragen van onze leden over het (opnieuw) beoordelen van vastgoedbezit en willen we tevens als sector laten zien de daad bij het woord te voegen.

Reactie AW

De Autoriteit woningcorporaties (Aw) heeft op dit moment vertrouwen in de stappen die de corporatiesector zet na maatregelen en gepresenteerde handreiking van Aedes en VTW over vastgoedbezit. De Aw voert vanuit het governancetoezicht het gesprek met de woningcorporaties over de naleving van de Governancecode en de toepassing van de handreiking om (de schijn van) belangenverstrengeling en niet-integer handelen te voorkomen.