Alle seinen stonden begin 2018 op groen om de eerste 512 huur­woningen van corporatie Haag Wonen in Den Haag Zuidwest te renoveren en daarna van het aardgas af te halen. Zuidwest is aangewezen als één van de gebieden in het programma Aardgasvrije wijken (zie kader) Slechts een kwart van de huurders stemde in om de eigen ­woning te verduurzamen. ‘Terwijl minimaal 70 procent moet instemmen. Dat gaf te denken’, vertelt Sam Hurulean van de afdeling Wonen van de gemeente Den Haag. ‘Bij bewoners spelen belangen die we niet altijd ­kennen. Soms hebben ze simpelweg geen zin in gedoe.’ 

Investeren in vertrouwen 

Betrek bewoners op tijd bij de energietransitie en investeer in vertrouwen. Dat zijn volgens Hurulean de belangrijkste lessen van dit eerste project in de proeftuin. ‘Dat klinkt als een open deur. Maar in de praktijk is het niet altijd even gemakkelijk. In sommige delen van Den Haag zijn bewoners lastig te bereiken. Ze hebben vaak veel zorgen. Zelfs voor hulpverleners doen ze de deur niet altijd open. Sommigen hebben weinig vertrouwen in instituties, waaronder de corporatie. Zelfs als er goed contact is en ­huurders goed georganiseerd zijn, gaat het niet vanzelf om iedereen mee te krijgen in de energietransitie.’

Om de impasse te doorbreken, heeft de gemeente twee duurzaamheids­makelaars aangesteld, één als contactpersoon voor corporaties en huurderorganisaties en één voor VVE-complexen. Hurulean: ‘We zeggen niet dat dit dé oplossing is. We gaan ook niet op de stoel van de woonconsultenten van corporaties zitten. Zij hebben veel ervaring met bewonersparticipatie en kennen de complexen en de mensen. We trekken daarom graag samen op. Omdat bewoners vaker neutraal tegenover de gemeente staan, kunnen we waar nodig als bemiddelaar optreden.’ 

Koppelen aan verduurzaming 

De duurzaamheidsmakelaars gaan op zoek naar de onderstroom bij huurders in onder meer de proeftuin Bouwlust en Vrederust in Zuidwest: wat speelt er écht? Ze spreken in principe met huurdersorganisaties, niet met individuele huurders. Hurulean: ‘We willen weten wat de zorgen en wensen zijn. Waar het kan, maken we de koppeling met verduurzaming van de woningen. Huurders die bijvoorbeeld last hebben van schimmel in hun woning, stemmen waarschijnlijk eerder met verduurzaming in als de ­corporatie tegelijkertijd het probleem van de schimmel wil oplossen.’

Volgens Hurulean van de afdeling Wonen van de gemeente moeten de duurzaamheidsmakelaars hun werk goed afstemmen met de corporaties. Hierbij is het vooral belangrijk dat gemeente en corporaties samen één verhaal vertellen. ‘Heldere communicatie met bewoners is essentieel. Ze worden via verschillende kanalen benaderd. Als gemeente en corporaties moeten we van elkaar weten welk verhaal we vertellen. We staan samen voor de opdracht om draagvlak onder de bewoners te krijgen.’ 

Programma Aardgasvrije wijken

De duurzaamheidsmakelaars van de gemeente Den Haag werken onder meer in de wijk Bouwlust en Vrederust. Deze wijk in Den Haag Zuidwest is aangewezen als één van de proeftuinen in het Programma Aardgasvrije wijken van het ministerie van BZK. Doel is om circa 850 woningen versneld aardgasvrij te maken en aan te sluiten op een warmtenet. De warmte is afkomstig uit de geothermiebron van de Haagse aardwarmte Leyweg (HAL).

De gemeente werkt in deze proeftuin samen met de corporaties Staedion, Vestia, Haag Wonen en met netbeheerder Stedin en warmteleverancier Eneco. Den Haag heeft bewust voor Bouwlust en Vrederust gekozen: de naoorlogse woningen in deze wijk kunnen op een bestaand warmtenet worden aangesloten, corporaties in Den Haag Zuidwest investeren al in renovatie en het gasnet is aan vervanging toe.

Zoektocht

De inzet van de duurzaamheidsmakelaars is nieuw in Den Haag. Als deze aanpak goed blijkt te werken, wil de gemeente deze breder inzetten. ‘Het is nog een zoektocht hoe we onze rol precies invullen, ook in relatie tot de corporaties. Dat kost in het begin extra tijd. We denken door eerst te vertragen, later te kunnen versnellen Als bewoners om welke reden dan ook niet met de plannen om te verduurzamen in willen stemmen, loop je in een later stadium vertraging op.’

Onderzoek

De TU Delft, partner van de afdeling Wonen van de gemeente, doet onderzoek naar de besluitvorming en vooroordelen over verduurzaming van woningen. Ook in de energietransitie nemen mensen niet puur rationele beslissingen, maar laten ze zich beïnvloeden door hun omgeving (van de buren tot de woningcorporatie). Doel van het onderzoek is om in kaart te brengen welke acties wanneer nodig zijn om belemmeringen bij bewoners tijdig weg te nemen. De inzet van de duurzaamheidsmakelaars maakt ­onderdeel uit van het onderzoek.

Het onderzoekprogramma dat onder de vlag van Topsector Energie valt, duurt vier jaar (zie kader). Maar tussentijds komen de onderzoekers al met aanbevelingen, stelt Hurulean. ‘Het gaat soms om kleine zaken die belemmeringen weg kunnen nemen. Bewoners willen tijdens de renovatie vaak geen gedoe, ze zien bijvoorbeeld op tegen het leegruimen van een berging. Als je bereid bent om mee te denken met de bewoners en een hiervoor een oplossing te bieden, dan kom je verder. Werk vanuit ieders behoefte en belangen, dat is onze boodschap. Zo kunnen we samen optrekken in de energietransitie.’

Tekst: Lisette Vos, Foto’s: Mark Prins

www.denhaag.nl
www.aardgasvrijewijken.nl