1993 is een markant jaar voor het intern toezicht in de sector: met de invoering van het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH) wordt de instelling van een Raad van Commissarissen bij iedere corporatie verplicht. In het BBSH staat dat de intern toezichthouder ‘voortdurend toezicht moet kunnen uitoefenen’. Ook kent het BBSH bepalingen over de bevoegd­heden, zoals schorsing van het corporatiebestuur en opdrachtverlening aan de accountant. De taken en positie van de intern toezichthouder komen uit het Burgerlijk Wetboek, waarin staat dat de RvC toezicht houdt, en óók ­advies geeft. Daarnaast benoemt het Burgerlijk Wetboek de werkgeversrol naar het bestuur als een belangrijke taak. De RvC van de corporatie moet dus drie rollen - toezichthouder, ­klankbord en werkgever - inhoud en gestalte geven.

In september 2002 wordt de Vereniging van Toezichthouders ­Woningcorporaties opgericht in de Sociëteit De Witte in Den Haag. De initiatiefnemers zijn Jacques Gerards en Reinout Stigter. Zij voeren – in navolging van de Vereniging van Toezichthouders in de Zorginstellingen (NVTZ, opgericht in 1993) - verkennende gesprekken met belang-hebbenden in de sector. Stigter fungeert tijdelijk als secretaris, Gerards tijdelijk als voorzitter om de VTW uit de startblokken te lanceren. Ze spelen nog met het idee om één overkoepelende toezichthouder-vereniging op te richten voor álle maatschap-pelijke sectoren. ‘De verschillen in governance en de diversiteit aan wetgeving hebben geleid tot een afzonderlijke vereniging, specifiek voor commissarissen in de volkshuisvesting. Met samenwerking als volgende stap, zoals nu ook gebeurt,’ blikt Gerards terug.

Aedes en het toenmalige ministerie van VROM ondersteunen het initiatief van de oprichting van de VTW, als beroepsvereniging en belangenbehartiger. Aedes – die aanvankelijk de VTW onder Aedes zelf onder wil brengen – geeft een garantiesubsidie af voor drie jaar om de start als zelfstandige vereniging soepel te laten verlopen. Aedes en de VTW sluiten bovendien een samenwerkings-contract af: Guus Hoelen, commissaris bij Aedes, wordt één van de bestuursleden van de VTW. De vereniging stelt een bureau in om de vereniging te ondersteunen. Margriet Meindertsma volgt Gerards op als voorzitter.

In 2022 viert de VTW het 20-jarig ­jubileum, met Guido van Woerkom als voorzitter. De eerste VTW-directeur Albert Kerssies vertrekt in juni na ruim veertien jaar: hij kiest voor het wethouderschap in zijn woonplaats Waddinxveen. Mette Vernooij, in 2007/2008 interim-secretaris van het bureau van de VTW, neemt in het jubileumjaar als ad interim het stokje over van Kerssies. In de afgelopen vijftien jaar is Vernooij de VTW actief blijven volgen, onder meer als toezichthouder. ‘Het is bijzonder om weer terug te zijn. De VTW heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt, het is nu een geoliede machine, bijna alle commissarissen zijn lid. We hebben een positie in de sector, kunnen daardoor veel bereiken.’ Ze benadrukt: ‘De rode draad is en blijft de volkshuisvesting, die nu gelukkig weer centraal staat. Daar doen we het tenslotte allemaal voor.’