Hoogleraar Jaap Winter > over Governancecode woningcorporaties 

‘De aanspreekbare commissaris is de kern’

Jaap Winter, hoogleraar Corporate Law, Governance and Behaviour aan de VU in Amsterdam, heeft mede de basis gelegd voor de eerste Governancecode woningcorporaties in 2007. In 2015 én 2020 is de code geactualiseerd. De aanspreekbare commissaris is nog steeds de kern van de code.

Jaap Winter, voorzitter van de commissie die de eerste Governancecode woningcorporaties schreef, kan zich de discussie over de dialoog met de belanghebbenden, inclusief de verantwoording aan de maatschappij, goed herinneren. Dat dit principe in de code voor de eigen sector werd opgenomen, riep indertijd weerstand op. ‘Toezichthouders hielden toezicht op het bestuur, ze hoefden aan de buitenwereld geen verantwoording af te leggen. Maar maatschappelijke organisaties moeten publieke belangen dienen en daar verantwoording over afleggen. Dat was nieuw.’ De eerste Governancecode woningcorporaties trad in 2007 in werking. In de jaren daarvoor was de code Tabaksblat (de Nederlandse corporate governancecode die voor het bedrijfsleven was ontwikkeld) de leidraad. In de VTW-publicatie over de waarde van de code Tabaksblat voor corporaties benadrukte toenmalig voorzitter Margriet Meindertsma van de VTW dat corporate governance meer is dan het naleven van de code. Corporaties, bestuur en toezicht, moeten de lef en moed hebben om de discussie aan te gaan, open te staan voor kritiek en in het openbaar verantwoording af te leggen aan de belanghebbenden, stelde zij al.

Serieus nemen

Maar dat was aan de toezichthouders zelf. Sinds 2016 is de Governancecode woningcorporaties een lidmaatschapseis voor de VTW-leden: zij moeten zich aan de principes van de code houden (zie kader). Toch heeft volgens hoogleraar Winter de code vanaf het begin zijn waarde bewezen. ‘Men was zich door de code meer van bewust dat governance er echt toe doet. Toezicht is meer dan vier keer per jaar twee uur bij elkaar komen. Toezichthouders moeten hun taak serieus nemen, zich onafhankelijk van het bestuur opstellen en de publieke belangen dienen. Toezichthouders hebben daarvoor kennis nodig, ze moeten zich blijven ontwikkelen om de goede afwegingen te kunnen maken.’  De Governancecode woningcorporaties is in 2015 en 2020 geactualiseerd: de aanspreekbare commissaris is nog steeds de kern. Maar hoe ga je in dialoog met de belanghebbenden (huurders) en leg je verantwoording af? ‘Commissarissen moeten goed luisteren. Je moet open staan voor kritische geluiden. Als RvC kan je geen toezeggingen doen in gesprekken met huurders, maar je kan de signalen met de bestuurder bespreken. Die verantwoordelijkheid moet je als RvC nemen. De relatie met de belanghebbenden vraagt om sensitiviteit.’

Sector loopt voorop

Winter stelt dat de VTW een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de professionalisering van het toezicht. ‘De sector loopt hierin voorop, en dat is een compliment aan de VTW. Toezichthouders moeten daarnaast open blijven staan voor de belanghebbenden, voor de huurders. Daarmee kunnen zij waarde toevoegen aan het werk van corporaties. Voor de aanspreekbare commissaris moet de VTW zich blijven inzetten.’