Het 20-jarig bestaan van de VTW is een goed moment om de balans op te maken: waar staan we nu met het toezicht in de corporatiesector en – vooral – wat is er nodig om het intern toezicht op een effectieve manier te kunnen blijven vervullen? De VTW nodigde vorig jaar vijftien experts uit (zie kader) om in een denktank na te denken over de toekomst van het toezicht. Jacobine Geel, RvC-voorzitter van Vivare en Stadgenoot, nam de opdracht als voorzitter graag aan. Bij de start stelde zij dat de denkoefening met experts een fundamentele discussie moet opleveren. ‘Welke waarde kunnen we als maatschappelijke organisatie toevoegen? Voor de huurders, de toekomstige huurders en de samenleving? En welk rol moet het toezicht hierin spelen?’

Een belangrijk thema van de denktank is onder meer het toezicht op lokale netwerken, waar de Tilburg University in opdracht van de VTW, Aedes en BZK onderzoek naar doet. Dat is niet voor niets: corporaties staan voor grote maatschappelijke opgaven die zij niet alleen kunnen oplossen, denk alleen aan voldoende betaalbare woningen, de verduurzaming (alle woningen van het aardgas af) en de sterk toenemende vergrijzing (de gezamenlijke aanpak wonen en zorg). ‘Die opgaven leveren dilemma’s op, ook voor het toezicht. Die dilemma’s gaan we samen onderzoeken. Hoe positioneer je je bijvoorbeeld als corporatie in een netwerk, en waar zoek je de verbinding?,’ gaf Jacobine Geel vorig jaar al een voorschot op de denkoefening van de denktank. 

Geen vrijblijvend advies

Volgens Geel hebben de experts van de denktank de gesprekken op het scherpst van de snede gevoerd, zo gaf ze in november vorig jaar bij de presentatie van de notitie van de denktank aan. ‘De weg er naar toe is, zoals altijd bij een denktank, het meest waardevol. Die exercitie wens ik de leden toe, in de lokale context van hun corporatie. Het is geen vrijblijvend advies. We hebben echter niet dé wijsheid op papier gezet, we nodigen vooral uit tot een goed gesprek.’

De uitkomsten van de exercitie van de denktank hebben de experts vertaald in vier adviezen: 

1. Geef het brede huurdersperspectief een volwaardige en toetsbare plaats in het toezicht op het gedrag van de corporatie.
2. Benader de woningcorporatie als onderdeel van een netwerk van organisaties met een bredere gezamenlijke ambitie.
3. Zie erop toe dat de woningcorporatie naar vermogen bijdraagt aan de nationale volkshuisvestelijke opgaven.
4. Zorg voor een actuele toezichtsvisie die leidend is voor de wijze waarop het toezicht de financiële stabiliteit, maatschappelijke meerwaarde en legitimiteit van de corporatie bewaakt.