Verkenning toezicht op lokale netwerken

‘Het gaat om de leefwereld, niet om de systeemwereld’

Corporaties werken in lokale netwerken samen om complexe problemen in de wijk op te lossen. Wat betekent dat voor de toezichthouder als maatschappelijk aandeelhouder? Toezicht op lokale netwerken vraagt om een nadere verkenning. De RvC is aan zet.

Als vervolg op het congresfestival over Toezicht met Passie van vorig jaar organiseert de VTW een ledencongres over governance van lokale netwerken. Toezicht met Passie gaat over de commissaris die als maatschappelijk aandeelhouder meer naar buiten treedt om inzicht te krijgen in wat er in de samenleving speelt. Corporaties kunnen complexe problemen in de wijk echter niet alleen oplossen. Samenwerking met de vele partners in lokale netwerken is noodzakelijk. Wat betekent dat voor intern toezicht? Dat corporaties samenwerken met andere partners, zoals de lokale overheid en zorg- en welzijnsorganisaties, is niet nieuw. Corporaties staan echter niet (meer) in het middelpunt van lokale netwerken. Zij moeten zich volgens de Woningwet beperken tot hun kerntaak – huisvesting van (kwetsbare) huurders met een laag inkomen. Ook hebben zij minder ruimte om te investeren (denk aan de verhuurdersheffing). Tegelijkertijd komt er – door beleid van de overheid – steeds meer op het bordje van de corporaties te liggen. Meer kwetsbare huurders die ouder worden en/of meer zorg nodig hebben, zijn op een corporatiewoning aangewezen. Dat corporaties steeds vaker als netwerkorganisatie samenwerken met partners om de kwetsbare huurders te helpen, is een goede ontwikkeling. Volgens VTW-directeur Albert Kerssies is de volgende stap om het toezicht op die lokale netwerken vorm te geven. ‘Moet je dit organiseren? En hoe organiseer je dat dan? Dat willen we als VTW, samen met de leden, nader verkennen.’

Spannend proces

Corporaties die huurders helpen die tussen wal en schip dreigen te vallen, zullen vaker de grenzen van de wet moeten opzoeken. Anders gezegd: zij stellen de leefwereld van de huurders centraal, niet de systeemwereld. Dat is een spannend proces, ook voor toezichthouders die willen voorkomen dat de corporatie door de externe toezichthouder Autoriteit woningcorporaties op de vingers wordt getikt. Dat de corporatie in een netwerk met andere partners samenwerkt, vraagt ook van de RvC om meer te durven loslaten en om meer informatie te vragen. Medewerkers zullen in die netwerken vaker buiten de lijntjes moeten kleuren om problemen op een goede manier op te lossen. Volgens Willem van Leeuwen, mede-initiatiefnemer van Toezicht met Passie en toezichthouder, moet dan wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. De aanpak in het netwerk moet aansluiten op de missie van de corporatie. De organisatie moet van onbesproken gedrag zijn. Een project moet niet een hobby-project zijn van één medewerker, minimaal twee professionals moeten meekijken. En: de RvC moet er niet pas achteraf over in de krant lezen. Opdracht bij commissarissen Volgens Van Leeuwen en Kerssies zijn de RvC’s hoe dan ook aan zet. ‘Of het nu gaat om energietransitie of aanpak van schulden, de corporatie kan het niet alleen. De opdracht ligt bij de commissarissen om hun rol daarin te pakken.’