4

Interview autoriteit woningcorporaties

Jordi Vermaas, teamleider Toezicht bij de Autoriteit woningcorporaties

‘Commissarissenpool moet geen snelle uitweg zijn’

De Autoriteit woningcorporaties (Aw) vindt dat een periode van drie maanden voor een tijdelijke benoeming van de RvC (of een RvC-lid) als waarnemer voldoet. Dat geldt ook voor de leden van de VTW-commissarissenpool die in een crisissituatie tijdelijk worden benoemd om een nieuwe RvC te werven als deze niet meer in functie is, het oorspronkelijke doel van de pool.

In de Woningwet staat dat de Autoriteit woningcorporaties toetst of een commissaris geschikt en betrouwbaar is. In diezelfde wet staat ook dat een commissaris voor maximaal vier jaar wordt benoemd, en dat hij of zij nog één keer voor vier jaar kan worden herbenoemd. Na de invoering van de Woningwet bleek onder meer dat RvC-leden al langer dan de maximale periode van acht jaar in functie waren, en dus niet meer aan de wet voldeden.

In overleg hebben de VTW en de Aw een oplossing bedacht om – waar nodig – zo snel mogelijk een nieuwe RvC te benoemen om de continuïteit van intern toezicht te herstellen. Vanuit de VTW-commissarissenpool kunnen ervaren toezichthouders (die aan vier voldoen) voor maximaal drie maanden worden benoemd om een nieuwe RvC te werven, zonder een positieve zienswijze vooraf door de Aw (*). De VTW is verantwoordelijk voor de coördinatie en aansturing van de leden van de pool.

Breder

Volgens Jordi Vermaas, teamleider Toezicht bij de Aw, blijkt in de praktijk dat de kandidaten vanuit de VTW-commissarissenpool breder worden ingezet. Niet alleen voor de werving van de RvC als die niet meer in functie is, maar ook voor de snelle vervanging van een RvC-lid bij bijvoorbeeld een fusie. ‘De pool staat goed bekend in de sector, en dat is een goede zaak. We kunnen een breder doel van de pool bespreken. We moeten wél voorkomen dat de pool een snelle uitweg is om een RvC-lid te vervangen.’

In het Beoordelingskader Geschiktheid en Betrouwbaarheid heeft de Aw beschreven dat een waarnemer (dus ook een lid van de VTW-pool) voor maximaal drie maanden kan worden benoemd, zonder dat een positieve zienswijze vooraf van de Aw nodig is. Die periode is volgens de Aw voldoende voor de werving van de nieuwe RvC. ‘In de praktijk blijkt dat toezichthouders hun opdracht soms breder oppakken, vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid gaan ze meer de diepte in om problemen bij de corporatie aan te pakken. Dan is het de vraag of ze niet te veel hooi op de vork nemen.’

Volgens Vermaas wordt de tijdelijke RvC benoemd om de governance te herstellen. ‘Het kan altijd beter bij een corporatie, zeker als er een crisis speelt. Maar de VTW-pool is niet de oplossing voor alle problemen.’

Extern toezicht op afstand

De VTW is verantwoordelijk voor de coördinatie en aansturing van de leden van de VTW-commissarissenpool en die verantwoordelijkheid hoort bij de VTW te liggen, en niet bij de Aw. Vermaas: ‘Het past niet bij onze rol en verantwoordelijkheid als externe toezichthouder om tijdelijke commissarissen uit de pool aan te wijzen. Wij staan meer op afstand. De leden van de pool moeten voldoen aan vier criteria, ze moeten bijvoorbeeld al een positieve zienswijze van de Aw hebben gehad, en zijn ervaren en gekwalificeerde mensen. In de praktijk blijkt dat goed te werken.’

Intensief contact

De tijdelijke commissarissen van de VTW-pool en de Aw hebben intensief contact als dat nodig is, bijvoorbeeld als de corporatie onder verscherpt toezicht staat. ‘We zijn dan meer alert, omdat we weten dat er risico’s spelen. Maar we houden vast aan onze eigen rol en verantwoordelijkheid. We toetsen of de gemaakte afspraken in een herstelplan worden uitgevoerd bijvoorbeeld. We denken niet als een soort adviseur mee, daarmee zouden we op de stoel van intern toezicht gaan zitten.’

Gedrag en cultuur

Een tijdelijk RvC die de taken van de vorige RvC op zich neemt, moet in crisistijd als een team opereren. De VTW maakt een selectie van de kandidaten uit de pool die bij de corporatie worden aangedragen, maar maakt niet de definitieve keuze. Die ligt bij de corporatie zelf. Volgens de Aw spelen gedrag en cultuur binnen een RvC een grote rol. ‘Net als in een reguliere RvC speelt in een tijdelijke RvC de groepsdynamiek een belangrijke rol. Het is goed dat tijdelijke commissarissen vooraf toetsen of ze als team de klus kunnen klaren waarvoor ze zijn benaderd.’

Adviseur

In de praktijk maken de tijdelijke commissarissen veel uren zonder dat er een passende vergoeding tegenover staat, stelt een deel van de leden van de VTW-pool. De suggestie voor een alternatieve route – een adviseur met een beperkte opdracht – wijst de Aw van de hand. ‘Daarmee voldoe je niet aan de belangrijkste opdracht: zorgen dat de continuïteit van intern toezicht weer op orde is. Dat kan je niet oplossen met een adviseur, daarvoor moet je een commissaris aanstellen. De RvC kan wel, als dat nodig is, een externe adviseur inhuren.’

(*) Noot: Het ministerie van BZK evalueert de Woningwet. De maximale termijn van drie maanden bij waarneming zonder een positieve zienswijze vooraf door de Aw is onderdeel van de evaluatie.