1

Inleiding

De eerste druk van de handreiking ‘Fiscaliteit voor woningcorporaties’ verscheen in 2009. De periode erna is er veel gebeurd op het fiscale vlak wat resulteerde in een tweede druk in 2019. Ten eerste is de verhuurderheffing in 2013 ingevoerd. Daarnaast is de vennootschapsbelasting inmiddels een daadwerkelijke kostenpost voor woningcorporaties geworden.

In de eerste tien jaar na invoering van de integrale vennootschapsbelastingplicht per 1 januari 2008 hebben woningcorporaties niet of nauwelijks vennootschaps­belasting betaald. Dit kwam mede door een gunstige wettelijke faciliteit van de herbestedingsreserve, door de zogenaamde gemengde projectenregeling en door een afwaardering als gevolg van de lagere WOZ waarde van het bezit.

Inmiddels is de wettelijke faciliteit van de herbestedingsreserve geschrapt, hebben woningcorporaties door de Woningwet minder koopwoningen kunnen bouwen en is de WOZ-waarde snel aan het stijgen. Daarbij komt dat sinds de (ATAD-)rente­aftrekbeperking is ingevoerd (zie hiervoor hoofdstuk 8), voor veel woningcorpo­raties de rente op de door de woningcorporaties aangetrokken financiering in aftrek wordt beperkt.

De vennootschapsbelasting is voor veel woningcorporaties dan ook een kasstroom geworden en heeft daarmee onder meer invloed op de ratio’s binnen de corporatie. Daarnaast kunnen eventuele correcties van de Belastingdienst direct leiden tot een kasstroom met mogelijk een verschuldigdheid van belastingrente (4% per jaar).

De diverse belastingheffingen leiden dan ook tot een fors uitgaande kasstroom die de aankomende jaren verder zal stijgen. Ongeveer vier maandhuren zullen dit jaar rechtstreeks worden afgedragen aan de diverse belastingheffingen¹. Daarnaast is het toezicht door de Belastingdienst ten aanzien van woningcorporaties aan het veranderen. De Belastingdienst heeft in zijn algemeenheid een scherpere houding en er zijn meer belastingcontroles.

Gezien de toenemende snelheid waarin fiscale veranderingen elkaar opvolgen, de ontwikkelingen in de corporatiesector en in de wereld waarin corporaties opereren, zal de VTW deze handreiking jaarlijks actualiseren. Relevante wijzigingen zijn bijvoorbeeld het (per 2023) vervallen van de verhuurderheffing, de verruiming van de vrijstelling overdrachtsbelasting in geval van taakoverdracht tussen ­woningcorporaties en de invoering van een vrijstelling overdrachtsbelasting bij terugkoop van woningen die eerder onder voorwaarden verkocht zijn.

Voor u als commissaris / toezichthouder (we gebruiken in deze handreiking beide aanduidingen voor dezelfde functie) is het van belang inzicht te hebben in de ­diverse belastingsoorten, de verwerking in de jaarrekening, de mate waarin de corporatie grip op deze uitgaande kasstroom heeft en wat uw rol als toezicht­houder ten aanzien van de fiscaliteit in uw woningcorporatie is.