1
Context: brede visie op duurzaamheid
De kijk op duurzaamheid verandert door nieuwe inzichten. Wat betekent de veranderende context voor corporaties?
Duurzaamheid, zo schreven de auteurs van de handreiking in 2017, gaat over de samenhang tussen people, profit en planet. Waar hebben we het dan over in de corporatiesector? Denk bij people (het sociale aspect) aan samenwerking met stakeholders en (tevreden) huurders. Profit (het economische aspect) heeft onder meer betrekking op betaalbaarheid en planet (onze planeet) op energiebronnen, CO2-uitstoot, biodiversiteit en circulaire economie.
Cruciaal bij duurzaamheid is integraal denken en handelen. Dat is niet veranderd. Maar het denken over dit urgente thema is niet gestopt. In deze paragraaf schetsen we de ontwikkelingen en de veranderende context. We kijken door een andere bril naar het thema duurzaamheid. Wat betekent dit voor corporaties?
Grenzen van de planeet
Hoe kunnen we veilig en comfortabel met elkaar op onze planeet blijven leven, nu en in de toekomst? De planeet is niet onuitputbaar. Als we niet in actie komen loopt niet de planeet, maar lopen wij als mensen gevaar. De planetaire grenzen bepalen de grenzen waarbinnen de aarde in een stabiele toestand blijft. .
Wetenschappers van het Stockholm Resilience Center in Zweden hebben in 2009 negen grenzen vastgesteld (en daarnaast op welke manier zij de actuele situatie van de negen thema’s berekenen). Doel is om de planeet en haar rijkdommen te beschermen, voor het te laat is. En de planeet uit evenwicht raakt. Deze grenzen zijn de volgende:
- Klimaatverandering (in CO2, in deeltjes per miljoen)
- Biodiversiteit (verlies aantal soorten per miljoen, per jaar)
- Biogeochemische kringlopen (stikstof uit de atmosfeer getrokken, en fosfor dat naar de oceanen gaat, in miljoen ton per jaar)
- Oceaanverzuring (gemeten aan de hand van de verzadigingsgraad van calciumcarbonaat)
- Landgebruik (percentage van het landoppervlak dat wordt omgezet in akkers)
- Waterschaarste (menselijke consumptie, in kubieke kilometer per jaar)
- Gat in de ozonlaag (ozonconcentratie in de stratosfeer)
- Atmosferische aërosolen (deeltjesconcentratie)
- Chemische verontreiniging (concentratie van toxische stoffen, plastiek, zware metalen en radioactieve stoffen)
Uit onderstaande figuur/update uit 2022 blijkt dat op sommige onderdelen de grenzen al fors zijn overschreden (bron: https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries.html
Ter illustratie: de documentaire Planetary boundaries op Netflix licht dit concept goed uit en toont de onderlinge samenhang.
Donuteconomie
De Donuteconomie, ontwikkeld door Oxford-econoom Kate Raworth, neemt de basisbehoeften van mensen (huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg) en de planetaire grenzen als uitgangspunt. Hoe kunnen we met elkaar samenleven, met ruimte voor de behoeften van iedereen zonder de grenzen van planeet te overschrijden? Welvaart omschrijft Raworth als ‘de veilige en rechtvaardige ruimte voor de mensheid’. Zie onderstaande illustratie:
Bron illustratie: https://www.kateraworth.com/doughnut/
Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen VN
Ook de Verenigde Naties hebben een brede visie op duurzaamheid ontwikkeld. Deze heeft in 2015 geleid tot een duurzaamheidsagenda: de zogeheten Sustainable Development Goals. Daarbij gaat het niet alleen om klimaatmaatregelen om de planeet leefbaar te houden, maar ook om gezondheid en welzijn van mensen wereldwijd, en om economische doelen. Alle 193 landen van de VN, waaronder Nederland, hebben de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen ondertekend. Deze moeten in 2030 zijn gerealiseerd.
De doelen zijn in onderstaande illustratie op een rij gezet:
Wat betekent deze brede visie op duurzaamheid voor corporaties?
Waar het accent bij corporaties op dit moment vooral ligt op de energietransitie, en het aardgasvrij maken van alle woningen, gaat het in duurzaamheid om veel meer. De urgentie is groot: de planeet is niet onuitputbaar en wetenschappers slaan niet voor niets regelmatig alarm. Er staat veel op het spel: voedsel, water, grondstoffen en natuurlijke hulpbronnen zijn van vitaal belang voor het bestaan van de mens op aarde. Dichter bij huis: corporaties kunnen een bijdrage leveren om het tij te keren. Niet alleen in de energietransitie, maar ook op het terrein van circulaire economie en biodiversiteit. Daarbij staan zij ook voor de belangen van de huurders. In die brede visie op duurzaamheid gaat het ook om de gezondheid en welzijn van de huurder in een leefbare wijk.