4
Bezint eer gij begint
… weigeren kan heel verstandig zijn … over de inhoud en de randvoorwaarden
Sommige kandidaat-commissarissen benaderen een vacature teveel als een functie die zij – bijna zonder voorbehoud – graag willen gaan vervullen. Dat zien we nogal eens bij kandidaten die nog niet eerder een commissariaat hebben gehad.
Het is goed om de gelijkwaardigheid van zo’n match goed voor ogen te houden. De organisatie moet jou graag in de gelederen willen opnemen, maar je moet er zelf ook voor voelen. Het is dan ook goed om op een rij te zetten om welke redenen je er wellicht beter van af zou kunnen zien. Overigens kan dat voor iedereen anders zijn, wat voor de ene kandidaat een uitdaging is, kan voor de andere een doorslaggevend bezwaar zijn. De volgende twee cases geven voorbeelden van zo’n lastig afwegingsproces.
Verzamel de juiste informatie
Je bent door een searchbureau benaderd om te solliciteren naar een vacature in Raad van Commissarissen van een middelgrote corporatie. De corporatie heeft een forse ontwikkelingsportefeuille, die een uitbreiding betekent van ongeveer 10 procent van het huidige bezit. Deze wereld is niet nieuw; eerder was je commissaris bij een vergelijkbare corporatie en je bent goed op de hoogte van de doelstellingen en bedrijfsvoering van de woningcorporatie. Je hebt een marketingachtergrond.
In het document dat u van het searchbureau ontvangt, staat de procedure beschreven. Mocht je het gehele traject doorlopen, dan voer je drie gesprekken: met de searcher, met een kleine commissie van de Raad van Commissarissen en met de voltallige Raad. Als de Raad positief besluit, volgt bij de Autoriteit Woningcorporaties nog de Fit en Propertoets. Indien de minister op basis van die toets een positieve zienswijze afgeeft – zoals dat officieel heet – kun je worden benoemd.
Hoe ga je dit traject in?
Vanzelfsprekend vorm je je in eerste instantie een goed beeld van de organisatie. Als er weinig op de website staat, is dat al een signaal en een punt van bespreking. In deze casus is het vreemd dat de bestuurder geen rol speelt in de procedure. Niet als – stemgerechtigd – lid van de commissie, maar toch zeker als adviseur wiens opvatting serieus genomen moet worden. Die afwezigheid in de procedure kan een goede reden hebben, maar die moet je wel weten en wegen. Niet alleen is het belangrijk dat de directeur invloed kan uitoefenen, maar ook als kandidaat commissaris wil je toch een indruk van de bestuurder hebben voordat je ja zegt.
Als je geen financiële achtergrond hebt, is het raadzaam na te gaan of er een financiële zwaargewicht in de raad zit. Zo niet, dan is dat een risicofactor van betekenis en je moet je dan afvragen of je daarvoor verantwoordelijk wilt worden. Ook is het belangrijk dat iemand in de raad ervaring heeft in het toezicht houden op zo’n forse ontwikkelopgave. Het is goed dat je kennis maakt met de hele raad. Niet alleen om het nodige te weten over de harde kant, zoals de verschillende deskundigheden of diversiteit, maar ook om een indruk te krijgen van de sfeer en de onderlinge interactie. Ook de manier waarop de bestuurder en de raad met elkaar omgaan geeft betekenisvolle informatie. Het is net als bij het houden van toezicht: niet alleen de feiten en de cijfers zijn belangrijk maar ook gevoel en intuïtie.
Het is helaas geen uitzondering dat het beeld dat tijdens de sollicitatieprocedure wordt geschetst heel wat fraaier is dan de werkelijke gang van zaken. Met goed doorvragen tijdens de sollicitatieprocedure in combinatie met wat onderzoek naar feitelijke prestaties kun je er achter komen of het echt prestaties zijn of vooral mooie verhalen. In de volgende casus een voorbeeld van een commissaris die tijdens de sollicitatiegesprekken op het verkeerde been is gezet.
Toezicht gaat over heel wat meer dan financiën²
Tijdens de sollicitatieprocedure zijn er intensieve gesprekken gevoerd over wat de corporatie wil en hoe zij dat gaat invullen in de komende jaren. Centraal in deze gesprekken stonden betaalbaarheid, beschikbaarheid, verduurzaming en goed werkgeverschap. Het maatschappelijk engagement sprak je bijzonder aan. Passie voor de volkshuisvesting, daar gaat het jou immers vooral om.
Je hebt de procedure doorlopen en bent benoemd en je bent met hoge verwachtingen en veel enthousiasme begonnen.
Tot je verbazing merk je dat tijdens de eerste vergaderingen bijna alleen over financiën, risicomanagement, reglementen etc. wordt gesproken.
Je bespreekt dit in de vergadering en de andere leden onderkennen dit, maar geven tevens aan dat dit de consequenties zijn van de nieuwe Woningwet, de Autoriteit Woningcorporaties en het WSW.
Je bent hier niet tevreden over en wil dit doorbreken. Voor jou zijn de financiële kaders – weliswaar vaak snoeiharde – maar toch randvoorwaarden en gaat het primair om de missie en de strategie van de corporatie. En is de taak van de RvC heel wat breder dan alleen in de gaten houden of de financiën op orde zijn.
Wat zijn de mogelijkheden
Als de overige leden van de raad positief staan tegenover jouw suggesties is er een aantal praktische mogelijkheden, bijvoorbeeld:
- De agendering van de vergadering aanpassen. Zet de financiële onderwerpen aan het eind en begin met de volkshuisvestelijke zaken.
- Bespreek specifieke thematiek in aparte bijeenkomsten; organiseer leerzame excursies met een volkshuisvestelijk karakter.
- Stel naast de bestaande remuneratie- en auditcommissie ook een Commissie Wonen in. Er zijn ook corporaties die werken met een commissie Maatschappelijk Presteren. Deze commissie bereidt de besluitvorming voor over de meer specifieke volkshuisvestelijke onderwerpen, maar kijkt bijvoorbeeld ook naar de dienstverlening aan de huurders.
- Zorg dat alle commissies voorstellen doen in samenspraak met het bestuur, over onderwerpen ter bespreking en stel dat met de voltallige raad vast.
Als je een roepende in de woestijn blijft, doemt de vraag op of je met deze corporatie ooit een klik krijgt. Direct opstappen is ook weinig professioneel en wellicht is het een kwestie van lange adem en biedt het rooster van aftreden goede mogelijkheden voor vernieuwing van de raad binnen redelijke termijn. Zeker van belang is om vooraf echt goed na te gaan of je een goed gevoel hebt bij het gezelschap waar je bij gaat horen. En dat is vaak meer een kwestie van intuïtie dan van woorden en feiten.
² Zie VTW-publicatie ‘Toezien in legitimiteit’ (2015)