Voorwoord
Is al de aandacht van intern toezicht voor het financieel beleid van een corporatie echt nodig?
Jazeker! Sterker nog: het is noodzaak. Het intern toezicht moet goed weten wat er intern en extern allemaal speelt op het financiële gebied van de corporatie om – vanuit de passie voor de volkshuisvesting - goed toezicht te kunnen houden. Dit vindt u ook terug in de Governancecode woningcorporaties 2020, met name in de bepalingen 1.1 (toezichtsvisie), 2.1 (strategische plannen) en in principe 5.
De RvC is verantwoordelijk voor het toezicht op de (financiële) interne beheersing (onder andere het voorkomen en ontdekken van fraude), het naleven van de wet- en regelgeving, maar ook voor het toezicht op het risicomanagement.
De RvC is tegenwoordig ook aan de voorkant nauw betrokken bij de strategie van de corporatie. Een belangrijke vraag is of de corporatie – vanuit de volkshuisvestelijke opgave – het beschikbare maatschappelijke vermogen op de juiste manier inzet voor de (toekomstige) huurders. De juiste verdeling van de beschikbare middelen tussen beschikbaarheid, betaalbaarheid en – tegenwoordig ook – duurzaamheid, is essentieel. Voor u als RvC-leden is hierin een belangrijke rol weggelegd, als toezichthouder en als klankbord voor het bestuur.
Als u te weinig weet over alle aspecten van de financiën van uw corporatie voor de korte en langere termijn, dan loopt u het risico om de verkeerde keuzes en strategieën goed te keuren. U kunt zich niet verschuilen achter de financiële experts in uw RvC of de auditcommissie, want álle leden van de RvC zijn verantwoordelijk voor het (financiële) beleid van uw corporatie, zeker in relatie tot de strategische en volkshuisvestelijke doelstellingen.
Besef dit goed: al houden externe toezichthouders en accountants het financiële beleid van uw corporatie kritisch in de gaten, u bent en blijft als RvC aanspreekbaar en verantwoordelijk voor het toezicht op de (financiële) interne beheersing en op de strategische keuzes van uw corporatie in relatie tot de beschikbare middelen, nu en in de toekomst.
Begin juli 2020 is het onderzoek ‘Opgaven en middelen corporatiesector’ gepubliceerd. Dit langverwachte rapport van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het ministerie van Financiën, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en Aedes heeft een duidelijke conclusie: de corporatiesector heeft vroeger of later onvoldoende middelen om op verantwoorde wijze te kunnen blijven investeren in de maatschappelijke opgaven die er liggen, voor de korte en langere termijn. Dit rapport toont ook haarscherp aan dat het financiële duurzame bedrijfsmodel nadrukkelijk op de agenda van de RvC moet (blijven) staan.
In deze handreiking behandelen de auteurs met een financiële (en juridische) achtergrond het gehele brede spectrum van toezicht op financiën. Voor u als toezichthouder is de handreiking vooral een informatiebron voor scherp en adequaat toezicht op de financiën. De hoofdstukken in deze handreiking kunt u ook afzonderlijk lezen, bijvoorbeeld als een specifiek onderdeel van het financiële toezicht op de agenda van de RvC staat. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met specifieke aandachtspunten voor intern toezicht. We willen hierbij de auteurs hartelijk bedanken dat zij hun belangrijke en waardevolle kennis en expertise hebben ingebracht. Het is onzes inziens een inhoudelijk en lezenswaardig document geworden waarmee u als toezichthouder uw werk beter kan doen. Veel leesplezier, inspiratie en financiële en strategische wijsheid!
Albert Kerssies, directeur VTW
Guido van Woerkom, voorzitter VTW
Auteurs: Ben Spelbos, Johan Schudde en Gerard Erents
Met bijdragen van: Eelkje van de Kuilen, Iris den Bieman, Sander Heinsman,
Jamal Elghoul en Nico Overdevest.
Uitgever: VTW, Zoetermeer
vlnr: Ben Spelbos, vtw-directeur Albert Kerssies, Johan Schudde en Gerard Erents.